Başkalarının
Görüşlerine Dayalı Teknikler
Sosyometri
Bir grubun üyeleri arasında etkileşim
örüntüsünü saptamak amacıyla kullanılan tekniğe sosyometrik test adı
verilmektedir. Sosyometrik test için önce gruba belli bir konuda bireylerin
sosyal ilişkilerini ifade edebilecekleri bir sosyometrik anket uygulanır. Her
sosyometrik ankette bir ölçüt (soru) bulunur. Bir sosyometrik ankette birden fazla ölçüt (soru) bulunmaz.Yani
şöyle bir ölçüt (soru) olamaz: Bu derste yapacağımız projede kimlerle çalışmak
istersiniz ve bir hafta sonra gideceğimiz okul gezisinde otobüste kiminle
oturmak istersiniz, üç isim yazın. (iki ölçüt bulunduğu için böyle bir soru
olamaz)
Sosyometri örneği;
|
Öğrencinin
adı ve soyadı:
Tarih:
|
|
Sınıfınızda
en çok birlikte oturmak istediğiniz üç arkadaşınızın ismini önem sırasına
göre yazınız.
Tercih sırasıtercih edilen öğrencinin adı ve
soyadı
1……………………………………………………………………….
2……………………………………………………………………….
3……………………………………………………………………….
|
|
Uygulayıcının adı ve soyadı:
|
Tercih edilecek öğrenci sayısı üçten az
veya çok da olabilir.
|
Amacı
|
Grupla
ilgili hangi bilgileri verir?
|
Bireylerle
ilgili hangi bilgileri verir?
|
|
-Çeşitli
grup etkinliklerinde birlikte çalışabilecek grup üyelerini seçmek
-Sınıfın
oturma düzenini belirlemek
-Klikler
ve gruplaşmaları daha sağlıklı ve yararlı yönlere kanalize edip olumlu bir
grup havası yaratmak
|
-Grubun
sosyal ilişkileri
-
Mesafeleri
-Grubun
sosyal dokusu
|
-Liderler
-Terkedilmişler
(grubun tamamı tarafından seçilmeyenler-izole edilenler)
-Reddedilenler
(grubun bazıları tarafından seçilmeyenler)
-Karşılıklı
birbirini çekenler
-Klikler
|
Anketten elde edilen cevaplar sosyogram
adı verilen bir tabloda gösterilir. Sosyogramda sevilenler merkezde, daha az
seçilenler şeklin kenarlarına doğru yayılır. Grup üyeleri sembollerle
gösterilir. Örneğin kızlar üçgen, erkekler kare ile veya farklı renkler ile
gösterilebilir. Bu semboller ve işaretlerin anlamı sosyogram kağıdının bir
yerinde belirtilmelidir.
Sosyometri sonuçları genellenemez. Yıldız
öğrenci, o ölçütün yıldız öğrencisidir. Başka bir ölçütte yıldız öğrenci
olmayabilir. Yani kişinin birlikte çalışmak istediği kişi ile eğlenmek istediği
kişi farklı olabilir.Sosyometrik veriler uygulandığı zaman için geçerlidir.
Sosyometri
sonuçlarına dayalı olarak eylem tekniklerinden olan sosyodrama ve psikodrama
teknikleri kullanılarak bireyin bir sorunun çözümüne katkı sağlanabilir.
Sosyogram grup ve birey hakkında
betimsel ifadeler verir. Ancak grup üyeleri arasındaki ilişkinin nedenlerini
açıklamaz.
Kimdir
bu tekniği
Bu teknikte bir dizi kişilik özelliği
veya davranış tarzı yazılır ve öğrencilerden her bir özelliğin karşısına, bunu
en iyi temsil eden arkadaşlarının adını yazması istenir. Bir özelliğin
karşısına birden fazla isim yazılabileceği gibi, hiçbir isimde
yazılmayabileceği kendilerine söylenir. Kim bu tekniği bir gruptaki bireylerin
hem kendilerini, hem birbirlerini nasıl algıladıklarını ortaya koyan
sosyometrik bir tekniktir. Bireyin bağdaşım hali hakkında ipuçları veren bir
tekniktir. Bağdaşım, bireyin kendini nasıl gördüğü ile başkaları tarafından
nasıl görüldüğü arasındaki uyuşma derecesidir. Bu uyuşmazlık derecesinin yüksek
oluşu bireyin bazı uyum problemlerinin olabileceğine işaret etmektedir.
Kim bu formu
|
Betimsel ifadeler
|
Kim bu?
|
|
1.
Sınıfta en telaşlı olan
|
*
|
|
2.
Daima güleryüzlü
|
|
|
3.
Genellikle sıkılgan
|
|
|
4.
………………..
|
|
*her ifade için birden çok arkadaşının
ismini yazabilirler. Aynı öğrencinin ismi diğer ifadelerin karşısına da
yazılabilir. Formu dolduran kimse okuduğu ifadelere kendisi uygun düşüyorsa
kendi ismini de yazabilir.
Etkinliğe
dayalı teknikler
Sosyodrama
Birey çoğu kez rol çatışması olarak
ortaya çıkan sorunların farkına varamaz. Bireye bu konuda yardımcı olmak
gerekir. Sosyodrama hem bireyle ilgili bir toplama aracıdır hem de rol
çatışmaları konusunda bireye yardım eden bir yöntemdir. Bireyin rollerle ilgili
yaşadıklarını oyun içinde ifade etmesi sağlanır.
Sosyodrama, bir grubun yaşadığı ortak
durum veya sorunla ilgili rollerin, grup üyelerince paylaşılıp bir uzman
kişinin yönetiminde oynanmasıdır. Rol alan bireyler sosyal sorunla ilgili olan
belli tipleri temsil ederler. Sosyodramada dikkatler grubun ortak sorununa
odaklanmıştır ve sosyodramada amaç sosyal bir boşalma, rahatlama sağlamaktır.
Spontanlık ve yaratıcılık sosyodramada çok önemli iki kavramdır.
Psikodrama
Psikodrama bireyin iç dünyasına ilişkin
duygularını, tavırlarını, kaygı, korku ve algılarını bir temsil ya da oyun
içinde ifade etmesidir. Psikodramada, birey bir başkası için değil, kendisi
için kaygı ve üzüntü kaynağı olan psikolojik problemlerini bir grup önünde
gerçek yaşamında olduğu gibi rol alarak oynar. Bu da kendisi ve problemleri ile
ilgili olarak içgörü kazanmasına yardımcı olur.
Oyun
ve oyun terapisi
Özellikle sözel yolla doğrudan bilgi
almanın zor olduğu küçük yaşlarda (okul öncesi ve ilköğretimin ilk kademeleri)
etkilidir. Oyun çocuğu anlamada yardımcı bir teknik olduğu kadar onun gerginlik
ve kaygılarını gidermede sağaltıcı bir işlev görür. Çocukların oyuncakları ile
etkileşimleri gözlenerek, oyunlarda aldığı roller, benimsediği davranış
kalıpları incelenerek çocuk ile ilgili, onu tanımada ve anlamada önemli
ipuçları elde edilebilir. Öğretmenler öğrencileri iyi gözlemlerse
danışmanlardan yardım alarak oyun tekniklerini sınıflarına taşıyabilir.
Ev
ziyaretleri
Diğer
bazı teknikler
Bibliyoterapi
Bireyin kendi problemleriyle ilgili
psikolojik içerikli kitaplardan, edebi eserlerden, ünlü kişilerin hayat
hikayelerinden yararlanarak kendine psikolojik yardım sağlamasıdır. Burada
gönüllülük esastır. Öğrenci okumaya zorlanmamalıdır. Öğrenci izlenmeli, okuma
sonuçları-farkındalıklar paylaşılmalıdır. Okunacak kitapların bilinçli bir
şekilde danışmanlarca önerilmesi, danışmanın da bilgi sahibi olması gerekmektedir.
Öğrenci özdeşim kurup kendini daha kötü hissedebilir, kaygı düzeyleri
artabilir. Bu nedenle yanlış anlama ve yorumlar düzeltilmelidir. Özdeşim kurma,
katersist, içgörü kazanma bibliyoterapinin aşamalarıdır.
Vaka
incelemesi
Bu teknik özellikle köklü ve derin bir
sorun yaşayan öğrenciler için önemlidir. Bireyin her yönüyle ele alınıp tüm
özelliklerinin incelendiği bir tekniktir. Örneğin, ağır öğrenme bozukluğu,
ileri düzeyde davranış bozukluğu gösteren öğrenciler için kullanılabilir. Vaka
incelemesinde; öğrencinin kimlik bilgileri, öğrenciye özel kişisel bilgiler,
yaşanan sorunun yazılması ve açıklanması, sağlık ve bedensel geçmişi-özgeçmişi,
aile özgeçmişi, kişilik özellikleri ve sosyal uyumu vb. bilgiler yer alır.
Vaka
konferansı
Sineterapi
YETENEK
ve İLGİLERE GÖRE TERCİH EDİLEBİLECEK ALANLAR TABLOSU
|
Alan
|
Yetenek
|
İlgi
|
|
Yabancı dil
|
Sözel, bellek
|
Edebiyat, yabancı dil
|
|
Sosyal bilimler
|
Sözel
|
Sosyal bilgiler, sosyal yardım, ikna
|
|
Matematik
|
Sayısal, şekil-uzay
|
Mekanik, fen bilgisi
|
|
Güzel sanatlar
|
Göz-el koordinasyonu, şekil-uzay
|
Güzel sanatlar
|
|
Fen bilimleri
|
Sayısal
|
Fen bilgisi, mekanik, ziraat
|
|
Sağlık
|
Sayısal, Göz
–el koordinasyonu
|
Fen bilgisi, sosyal yardım
|
|
Ticaret
|
Sayısal
|
İş ayrıntıları, ticaret, ikna
|
|
Çocuk gelişimi
|
Sözel
|
Sosyal yardım, ikna
|
|
Elektronik-elektrik-bilgisayar
|
Göz-el koordinasyonu, sayısal
|
Fen bilgisi
|
|
Turizm
|
Sözel, sayısal
|
İkna, iş ayrıntıları
|
|
Giyim
|
Göz-el koordinasyonu, şekil-uzay
|
Güzel sanatlar
|
|
Çiçek-örgü
|
Dokuma, göz-el koordinasyonu
|
Güzel sanatlar
|
|
Ağaç işleri, yapı, kalıpçılık
|
Sayısal, göz-el koordinasyonu,
şekil-uzay
|
Mekanik, fen bilgisi
|
|
Tarım
|
Göz-el koordinasyonu, sayısal
|
Ziraat, fen bilgisi
|
|
Siyasal bilgiler, Hukuk
|
Sözel
|
İkna, sosyal bilgiler
|
|
İktisat – işletme
|
Sözel-sayısal
|
İkna, ticaret, iş ayrıntıları
|
|
İnşaat-makine-tekstil müh.
|
Sayısal, şekil-uzay, göz-el
koordinasyonu
|
Fen bilgisi, mekanik
|
YETENEK
ve BAŞARI DÜZEYİ KARŞILAŞTIRMASI
Okullarda yetenek ve başarı düzeyinin
karşılaştırılması çalışmalarının yapılması, rehberlik hizmetlerinin daha
gerçekçi olmasını sağlar. Bu karşılaştırmayı yapmak için yetenek ve başarı
testlerinden faydalanılır. Bu karşılaştırma sonucunda 3 durum ortaya çıkar:
1. Yetenekleri ölçüsünde başarılı
öğrenciler
Bu
öğrenciler iki gruba ayrılabilir: birincisi hem yeteneği hem de başarısı üstünm
olan öğrencilerdir ki, bu öğrenciler kolaylıkla daha ileri düzeydeki akademik
programları yürütebilirler. İkincisi, hem yeteneği hem de başarısı düşük
öğrenciler ki, bu öğrencilerin daha ileri düzeydeki akademik programlara ayak
uydurmaları zor olabilir.
2. Yeteneklerinin altında başarılı
olan öğrenciler
Bu
öğrencilerin başarısız olmasına neden olan çeşitli faktörler olabilir. Bu
öğrencilere eğitsel rehberlik hizmeti sunulur.
3. Yeteneklerinin üstünde başarılı
olan öğrenciler
Bu öğrenciler
baskı ve zorlama sonucunda bu sonuca ulaşmış olabilirler. Kişisel-sosyal
rehberlik hizmetinin sunulması uygun olur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder